Άρθρο 19

Το Άρθρο 19 του νόμου υπηκοότητας είναι μια ολοφάνερη ρατσιστική διάταξη

Δεν είναι μυστική ολόκληρη η «διαδικασία» που ρυθμίζει τις καταπιέσεις και τις διακρίσεις στη μειονότητα. Αφού είναι δυνατόν να παραβλέπονται οι νόμοι, το Σύνταγμα, οι διεθνείς συνθήκες, τα ανθρώπινα δικαιώματα με μια λέξη το δίκαιο και να ρυθμίζεται κάθε υπόθεση με μια μυστική «διαδικασία», άρα δεν χρειάζεται την «διαφανή» διαδικασία. Επιπλέον η «διαφάνεια» έχει πολλά μειονεκτήματα. Έτσι οι νόμοι και οι κανονισμοί (μη μυστικοί) που διέπουν την καταπίεση και την διάκριση στη μειονότητα δεν είναι πολλοί. Ο πιο συμβολικός από αυτά ήταν αναμφίβολα το άρθρο 19 του νόμου υπηκοότητας. 

Η αναφερόμενη ρατσιστική διάταξη που είναι έργο της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά (1939) δίνει στην εξουσία τη δυνατότητα στέρησης ιθαγένειας των Ελλήνων υπηκόων οι οποίοι δεν έχουν Ελληνική καταγωγή. Δεν πρόκειται για μια τέτοια απειλή για τους υπηκόους Ελληνικής καταγωγής. Το άρθρο 19 θέτει τον όρο την εγκατάλειψη της χώρας από τον Έλληνα υπήκοο άλλης καταγωγής με σκοπό την εγκατάσταση για πάντα σε μια άλλη χώρα. Φυσικά όμως η Ελληνική Κυβέρνηση δεν νιώθει την ανάγκη να τηρεί τον αναφερόμενο όρο και στερεί τα σημαδεμένα μέλη της μειονότητας από την ιθαγένεια χωρίς να λάβει υπόψη το συγκεκριμένο όρο. Ας σημειώσουμε κάποια άλλα χαρακτηριστικά της αναφερόμενης εφαρμογής:

*Με το άρθρο 19 βάζουν στο στόχο τις εθνικές μειονότητες και ομάδες της Ελλάδας. Οι εθνικές μειονότητες δεν αναγνωρίζονται όταν γίνεται λόγος για το σεβασμό σε εθνικές τους ταυτότητες και δεν γίνεται δεκτή η ύπαρξή τους. Έτσι τα μέλη της μειονότητας τα οποία γίνονται στόχος της εφαρμογής του άρθρου 19 στερούνται από την ιθαγένεια όχι σαν Μουσουλμάνοι αλλά σαν «Τούρκοι». Μια επονομασία δηλαδή που δεν επιτρέπεται να αυτοαποκαλούνται. 

*Πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής εποχής η λεγόμενη διάταξη έχει ασκηθεί ειδικά στη Μακεδονική μειονότητα. Σήμερα ασκείται κυρίως στη Μουσουλμανική Τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης.

*Τα μέλη της Τουρκικής μειονότητας γενικά μαθαίνουν στο σύνορο ότι έχουν στερηθεί από την ιθαγένεια όταν γυρίζουν πίσω από την επίσκεψή τους στην Τουρκία. Εκεί τους δηλώνουν ότι είναι πλέον ανέστιοι και τους παίρνουν τα διαβατήρια, οι ταυτότητες και τα σχετικά έγγραφα. Σε μια τέτοια κατάσταση το μέλος της μειονότητας έχει δύο δρόμους μπροστά του: Ή θα κάνει είσοδο στην Ελλάδα (αυτό σπάνια γίνεται μετά από πολλή προσπάθεια) αποτολμώντας να ζήσει στην Ελλάδα ανέστιο και στερημένο από όλα τα πολιτικά δικαιώματα, ή θα γυρίσει πίσω. Σε μεγάλο βαθμό γίνεται το δεύτερο. 

*Τα τελευταία χρόνια άρχισαν τα φαινόμενα στέρησης ιθαγένειας και εκείνων οι οποίοι πηγαίνουν σε χώρες της ΕΕ για να εργαστούν. 

*Δεν είναι λίγοι ούτε τα μέλη της μειονότητας που έχουν στερηθεί από της ιθαγένεια δίχως να πηγαίνουν στο εξωτερικό. Ακόμα υπάρχουν μέλη της μειονότητας που έχουν στερηθεί από την ιθαγένεια όταν εκπληρώνουν τη θητεία τους. Ο υπήκοος δεν ενημερώνεται πριν από τη στέρηση ιθαγένειας. Γιατί η εξουσία σκοπεύει να αιφνιδιάσει τον υπήκοο. Είναι άγνωστο πότε θα του γνωστοποιηθεί το γεγονός ακόμα και μετά τη στέρησή του από την ιθαγένεια. Γενικά γνωστοποιείται όταν γυρίζει από το εξωτερικό. Υπάρχει και δυνατότητα να μην γνωστοποιηθεί ποτέ. Υπάρχουν μέλη μειονότητας που το ενημερώνονται πέντε, ακόμα και δέκα χρόνια μετά από τη στέρησή τους από την ιθαγένεια. Ως αποτέλεσμα μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπάρχουν μερικά άτομα που έχουν στερηθεί από την ιθαγένεια και δεν το ξέρουν αυτή τη στιγμή. 

*Με την κρυφή άσκηση των διαδικασιών στέρησης ιθαγένειας κα την αιφνιδιασμό του πολίτη αποβλέπεται η παρεμπόδιση των πρωτοβουλιών που μπορεί να κάνει ο πολίτης για να σταματήσει τη συγκεκριμένη διαδικασία. Αποβλέπεται να ξεπεραστεί η εξάμηνη χρονική περίοδος που προσδιορίζεται για την προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο με την απαίτηση την πολιτογράφηση κι έτσι χάνεται το δικαίωμα υποβολής αίτησης. 

*Δεν αποκαλύπτεται γιατί στερείται κανείς από την ιθαγένεια, η πραγματική αιτία είναι μυστική. Ένα παράδειγμα: Το Σεπτέμβριο του 1997 κατά το γεγονός που έλαβε μέρος σε μια εφημερίδα της Αθήνας έχει αποκαλυφτεί ότι η μη αποδοχή μιας πρότασης κατασκοπείας ενός νέου της μειονότητας που πήγαινε για σπουδές στην Τουρκία ήταν μία από τα αιτίες στέρησης του από την ιθαγένεια πριν από 12 χρόνια σύμφωνα με ένα δημοσίευμα ενός αρμοδίου του Υπουργείου Εξωτερικών. Το συγκεκριμένο μέλος της μειονότητας έχει πολιτογραφηθεί ξανά πριν από 2 χρόνια μετά από δεκαετούς αναμονής του στα δικαστήρια.. 

*Το Άρθρο 19 του νόμου υπηκοότητας διακρίνει τους Έλληνες πολίτες σε εκείνους που έχουν Ελληνική καταγωγή και σε ’κείνους που έχουν άλλη εθνική καταγωγή. Αυτή δεν είναι μια θετική διάκριση που επισημαίνει τον σεβασμό για την εθνική ταυτότητα των πολιτών ξένης καταγωγής αλλά είναι μια αρνητική διάκριση που έχει γίνει για να ληφθούν μέτρα εις βάρος τους. Γι’ αυτό είναι ρατσιστική.

*Το άρθρο 19 διαφωνείται με τη γενική μορφή του Ελληνικού Συντάγματος του 1975 που ισχύει και σήμερα. Όμως ο νομοθέτης φαίνεται να θεώρησε τόσο σημαντικό και απαραίτητο το άρθρο αυτό που το διασφαλίζει με μια ειδική συνταγματική διάταξη στο άρθρο 111 παράγραφο 6 και άφησε να ισχύει εξαιρετικά. Έτσι το ρατσιστικό περιεχόμενο και το ρατσιστικό μήνυμα του άρθρου 19 αντικατοπτρίστηκε και στο Σύνταγμα και έχει εξασφαλιστεί με το συνταγματικό διάταγμα. 

* Πάντως στο σύνταγμα προβλέπεται ότι το άρθρο 19 έχει προσωρινό ισχύ και θα καταργηθεί μ’ ένα νόμο. Όμως αφού πέρασαν 22 χρόνια από το 1975 μέχρι το 1997 ούτε καταργήθηκε η λεγόμενη διάταξη, κι ούτε αναχαιτίστηκε η εφαρμογή της. 

*Το άρθρο 19 έχει μια ειδική και πραγματική και μια γενική και συμβολική λειτουργία. Με το δεύτερο, παρουσιάζεται με ποια φιλοσοφία πρέπει να χειριστούν και να αντιμετωπιστούν γενικά τα μέλη της μειονότητας και το μειονοτικό ζήτημα. Αυτή η φιλοσοφία χαρακτηρίζει όλες τις συμπεριφορές της Ελληνικής Εξουσίας απέναντι στη μειονότητα. Εφόσον καταργηθεί το άρθρο 19 θα αναχαιτιστεί μόνο η ειδική του λειτουργία. Όμως η εξαφάνιση της γενικής νοοτροπίας που συμβολίζει το συγκεκριμένο άρθρο και οι αλλαγές στην προβληματική της μειονότητας θα απαιτήσουν μεγάλες προσπάθειες και μεγάλο χρονικό διάστημα.

*Μέχρι σήμερα σχεδόν κανένας νομικός, πολιτικός και δημοσιογράφος στην Ελλάδα δεν μπόρεσε να αποτολμήσει να κρίνει το άρθρο 19 του Νόμου Υπηκοότητας (Εκτός από τον Αθηναίο δικηγόρο τον Γεώργιο Αποστολίδη). Εδώ πρόκειται για μια «εθνική λογοκρισία». Γίνεται αντιληπτό πόσο δύσκολο είναι η υποστήριξη γενικά των μειονοτικών ζητημάτων στην Ελλάδα αφού είναι δυνατόν να ασκείται λογοκρισία και να εξασφαλίζεται μια τέτοια σιωπή για ένα ρατσιστικό μέτρο που παραβιάζει τόσο ανελέητα τα ανθρώπινα δικαιώματα.

*Το 1997 μερικά Κυβερνητικά στελέχη άρχισαν να δηλώνουν την αναγκαιότητα κατάργησης του άρθρου 19 για πρώτη φορά. (το 1991 και ο τότε πρωθυπουργός ο Μητσοτάκης είχε δώσει λόγο για την Κατάργηση του λεγόμενου άρθρου. Όμως λόγω των αντιδράσεων δεν κράτησε το λόγο του. Ο επικεφαλής των αντιδράσεων ήταν ο ηγέτης της αντιπολίτευσης ο Ανδρέας Παπανδρέου.). Μετά την αλλαγή θέσεως της κυβέρνησης όσον αφορά το άρθρο 19 άρχισαν να βγαίνουν στο φως και οι σχετικές επικρίσεις. 

Τελικά ο υφυπουργός Εξωτερικών ο Γεώργιος Παπανδρέου ανέφερε ξεκάθαρα την ακύρωση του άρθρου (τον Αύγουστο του 1997). Η συγκεκριμένη δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών προκάλεσε μια έκρηξη αντιδράσεων. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1997 έγιναν μεγάλες αντιδράσεις και διαδηλώσεις που προέρχονταν κυρίως από τους αντιπροσώπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας και από τους ακροδεξιούς και τους ρατσιστικούς κύκλους έναντι της πιθανότητας ακύρωσης του άρθρου 19. Οι αναφερόμενες διαμαρτυρίες και κατακρίσεις που ασκούνταν υπό την ηγεσία των τριών Ορθοδόξων Μητροπολιτών της Θράκης, έχουν τάση επέκτασης σε όλη την Ελλάδα με τη συμμετοχή και άλλων μητροπολιτών. 

*Όσον αφορά το άρθρο 19 η τελική εξέλιξη: Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διέρρεαν στον τύπο δεν θα καταργηθεί το άρθρο 19, αλλά θα μετατραπεί ο όρος «Έλληνας υπήκοος ξένης καταγωγής» σε «Έλληνα υπήκοο». Δηλαδή η σχετική διάταξη θα είναι: «Ο Έλληνας υπήκοος που εγκαταλείπει την Ελληνική Επικράτεια για εγκατάσταση σε μια άλλη χώρα χωρίς να έχει γυρισμό, μπορεί να στερηθεί από την ιθαγένεια». Έτσι το ρατσιστικό στοιχείο θα σβηστεί τυπικά και θα αναχαιτιστούν οι καταγγελίες της ΕΕ για τον ρατσισμό. Εάν τελικά δεν καταργηθεί το λεγόμενο άρθρο και τροποποιηθεί με τέτοιο τρόπο θα συνεχίσει πραγματικά η ίδια εφαρμογή. Η συγκεκριμένη διάταξη θα χρησιμοποιηθεί πάλι με ρατσιστικά κριτήρια για την στέρηση των μελών της μειονότητας από την ιθαγένεια. Εάν ήταν ειλικρινής η Ελληνική Κυβέρνηση θα μπορούσε να αναχαιτίσει τα αποτελέσματα που δημιουργεί το άρθρο 19.

Μια Παράξενη Χώρα της ΕΕ που Παράγει Ανέστιους από τους δικούς της υπηκόους 

Έχουμε αναφέρει παραπάνω ότι ο δεύτερος λόγος που προκαλεί τη μείωση του πληθυσμού της μειονότητας είναι το μέτρο στέρησης ιθαγένειας. Ο αριθμός των θυμάτων της αναφερόμενης εφαρμογής που ισχύει και σήμερα για την Τουρκική μειονότητα έστω και δεν είναι ακριβής, υπολογίζεται ότι έχει υπερβεί τους 10 χιλιάδες από τότε πού η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΕ. Η μεγάλη ποσότητα αυτών των ανθρώπων αργότερα παίρνουν αναγκαστικά την Τουρκική υπηκοότητα. 

Ο αριθμός των παλιών μελών της μειονότητας που δεν έχουν πάρει ακόμη την Τουρκική υπηκοότητα είναι μερικές χιλιάδες. Ο αριθμός των μελών της μειονότητας που μετά τη στέρηση ιθαγένειας συνεχίζονται να ζουν στη Δυτική Θράκη υπολογίζεται ότι έχει αγγίξει στους 2 χιλιάδες. Μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που παράγει ανέστιους από τους δικούς της υπηκόους και συνεχίζει μια τέτοια εφαρμογή κι ως ένα μέλος της ΕΕ.