Το Μειονοτικό Ζήτημα – Εκπαίδευση της μειονότητας, οι Παράλληλες Διαβιώσεις
Η θέση της εκπαίδευσης της Τουρκικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης είχε καθοριστεί από τη μια μέσω της Συνθήκης της Λοζάνης και από την άλλη μέσω των διαπραγματεύσεων και των συμφωνιών ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Ήταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα ημιαυτόνομο, διακρατικό, δίγλωσσο (στα Ελληνικά και στα Τουρκικά) και πολυπολιτισμικό, ήταν δηλαδή μια μειονοτική εκπαίδευση αξιομίμητη. Όμως λόγω των μέτρων που έχουν πάρει οι κυβερνήσεις, έχει μετατρέψει σε ένα παράδειγμα που πρέπει να αποφευχθεί.
Η μειονοτική εκπαίδευση έχει αποτελέσει το κυριότερο στόχο της αντι-μειονοτικής πολιτικής και παράλληλα με το γενικό πρόβλημα μειονότητας έχει γίνει μια μικρογραφία της κατάστασης που προωθήθηκε σήμερα η μειονότητα. Περιληπτικά το επίπεδο της εκπαίδευσης απλοποιήθηκε τόσο πολύ μέσω των προβλημάτων δασκάλων, σχολικών βιβλίων, προγραμμάτων και των μελετών για τα οποία επίτηδες δεν βρίσκονται λύσεις ώστε έχει μετατραπεί σ’ έναν «μηχανισμό που παράγει αμάθεια». Η μειονοτική εκπαίδευση δεν μπορεί να ασκήσει την ιεραποστολή του εδώ και καιρό εξαιτίας των εμποδίων που δημιουργούνται. Σε μια τέτοια κατάσταση απομακρύνει τους φοιτητές αντί να τους ελκύσει. Έτσι και γίνεται. Η μειονότητα συνειδητοποιείται πόσο σημαντικό είναι να κρατάει ζωντανά τη δική της αυτόνομη εκπαίδευση και τα δικά της σχολεία. Όμως παρ’ όλες τις προσπάθειες ζωντανέματος, εξαναγκάζεται να εγκαταλείψει σιγά σιγά τα σχολεία αυτά εξαιτίας των αδιεξόδων. Χιλιάδες φοιτητές δημοτικών και κυρίως γυμνασίων στέλνονται στα σχολεία της Τουρκίας από τους γονείς τους. Τα τελευταία χρόνια χιλιάδες φοιτητές αφήνουν τα πολυπολιτισμικά μειονοτικά σχολεία και άρχισαν να πηγαίνουν στα κρατικά σχολεία και η τάση αυτή αυξάνεται όλο και περισσότερο.
Στη Θράκη υπάρχουν περίπου 350 μειονοτικό σχολεία. Στις αρχές της δεκαετίας ’70 ο αριθμός των φοιτητών που σπούδαζαν σε αναφερόμενα σχολεία ήταν γύρω στους 16 χιλιάδες. Σήμερα όμως αυτός ο αριθμός έχει μειωθεί σε οκτώ χιλιάδες με μείωση 50%.
Υπάρχουν μόνο δύο γυμνάσια για τη μειονότητα και σ’ αυτά τα δύο γυμνάσια δεν επιτρέπεται να περάσει ο αριθμός των φοιτητών τους 400 και να αποφοιτήσουν από 2 λύκεια περισσότεροι φοιτητές από 30-40 σ’ ένα χρόνο. Ίσως αυτός ο περιορισμός φαίνεται απίστευτος, όμως είναι πραγματικότητα. Για παράδειγμα ο αριθμός των φοιτητών που καταγράφονται σε συγκεκριμένα δύο γυμνάσια ετησίως δεν ξεπερνά τους 90-100 που είναι ένα από τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται με σκοπό αυτό. Γι’ αυτό γίνονται εισαγωγικές εξετάσεις σε γυμνάσια της μειονότητας οι οποίες δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο γυμνάσιο της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια έχουν καταργηθεί οι εισαγωγικές εξετάσεις και τις διαδέχθηκε ένα άλλο σύστημα καταγραφής φοιτητών σε ορισμένο αριθμό μέσω της μεθόδου κλήρωσης.
Η εξουσία διατηρεί τη μειονοτική εκπαίδευση σαν «έναν πεθαμένο που ζει» εικονικά, μια μορφή δηλαδή που ταιριάζει στην παρούσα κατάσταση της μειονότητας την οποία προκάλεσε.
Η Εκπαίδευση των μειονοτήτων στη Θράκη
Η μειονοτική εκπαίδευση της Ελλάδας στην περιοχή της Θράκης, βρίσκεται εδώ και χρόνια υπό την πίεση πολλών και διαφόρων συσσωρευμένων προβλημάτων. Η θέση της μειονοτικής εκπαίδευσης έχει αλλάξει σε σημαντικό βαθμό μέσα στο χρόνο ως αποτέλεσμα των οικονομικών συνθηκών και προβλημάτων. Επομένως έχει εμφανιστεί ένα σωρό πολύπλοκων διαδικασιών με αντιφάσεις μεταξύ τους και οι οποίες δεν προσαρμόζονται σε ευαίσθητες ισορροπίες που εξασφαλίζονται με τις συμφωνίες. Η σημερινή στρεβλή δομή της μειονοτικής παιδείας μεταμορφώνει τα παιδιά της μειονότητας τα οποία είναι πολίτες τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ανεπαρκές και απροσάρμοστες πολίτες δεύτερης τάξεως.
Το μειονοτικό εκπαιδευτικό σύστημα με σημερινή της μορφή έχει έναν χαρακτήρα ο οποίος όχι μόνο δεν σταθεροποιεί τους δεσμούς ανάμεσά στο κράτος και στη μειονότητα αλλά τους τεντώνει και δημιουργεί πρόβλημα εμπιστοσύνης. Αυτή η κατάσταση όχι μόνο αντιφάσκει με τις υποχρεώσεις πού έχει αναλάβει η Ελλάδα μέσω των συμφωνιών αλλά και δεν ταιριάζει με τη διαδικασία και τα κριτήρια της ΕΕ.
Οι λύσεις των εκπαιδευτικών προβλημάτων της μειονότητας τα οποία εμβαθύνουν μέρα με τη μέρα, δεν έχουν αντοχή στις καθυστερήσεις και στις αναβολές. Εφόσον είναι δυνατόν η αντιμετώπιση του προβλήματος της μειονότητας σε συγκεκριμένο τομέα χωρίς προκατάληψη με δίκαια, ασφαλή και φωτεινή προοπτική των παρών συμφωνιών και ανώτατων νομικών και ανθρωπίνων προδιαγραφών που έχουν κύρος στην Ευρώπη, αντί να κατακριθεί με αγκαθωτό μεγεθυντικό φακό των πικραμένων δοκιμασιών του παρελθόντος, ελπίζουμε ότι οι μελλοντικές αναζητήσεις λύσεων θα είναι δυνατόν να τοποθετηθεί σε μια πιο εύλογη βάση.
Η επιλογή των κριτηρίων μιας «ειλικρινούς διαλόγου που σέβεται στην ανωτερότητα του δικαίου» είναι αναμφίβολο ότι θα βοηθήσει μεθοδικά σε μια τέτοια διαδικασία για την εύρεση των τρόπων λύσεων οι οποίες θα είναι αποδεκτές και λειτουργικές.
Η Νομική Βάση της Εκπαίδευσης της Μειονότητας στην Ελλάδα
Πρέπει να επισημανθούν τα βασικά καταγραμμένα έγγραφα που καθορίζουν τη θέση της εκπαίδευσης της εγκατεστημένης μη Μουσουλμανικής Τούρκικης μειονότητας που δεν συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληθυσμών στη Θράκη:
α) Η Συνθήκη της Λοζάνης που έχει υπογραφεί το 1923 ανάμεσα της Τουρκίας και των συμμαχικών χωρών (και ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα) και πού καθορίζει σε γενικές γραμμές τη θέση της μειονότητας,
β) Το πολιτισμικό πρωτόκολλο πού έχει υπογραφεί ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα στις 20 Απριλίου 1951 και η ανταλλαγή διαβημάτων όσον αφορά τον επιτρεπόμενο αριθμό των δασκάλων που θα διοριστούν σε σχολεία της μειονότητας η οποία έχει πραγματοποιηθεί το 1952,
γ) Το πρωτόκολλο των συναντήσεων Αθήνας-Άγκυρας της πολιτισμικής επιτροπής Ελλάδας-Τουρκίας του 1968:
Συνδεδεμένα με το άρθρο 45 και 40 της Συνθήκης της Λοζάννης έχουν αναφερθεί στα παρακάτω:
«Τα μέλη της μειονότητας θα επωφελούνται νομικά και έμπρακτα την κρατική ασφάλεια και την προστασία του κράτους».
Τα μέλη της μειονότητας θα έχουν τα ίσα δικαιώματα όσον αφορά την εγκαινίαση κάθε λογής ευεργετικών ιδρυμάτων, θρησκευτικών και κοινωνικών φορέων, σχολείων και άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, θα μπορέσουν ελεύθερα να μιλήσουν τη δική τους γλώσσα σ’ αυτά τα ιδρύματα και θα εκπληρώσουν πάλι ελεύθερα τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Σύμφωνα με το άρθρο 37 της συγκεκριμένης συνθήκης, η Τουρκία και η Ελλάδα δέχονται και εγγυούνται ότι οι διατάξεις αναφερόμενες στα άρθρα από το 38 έως το 44 της συνθήκης θα αναγνωριστούν σαν το βασικό νόμο και ότι καμιά ρύθμιση και επίσημη διαδικασία δεν θα αντιφάσκει με διατάξεις αυτές και πάλι κανένας νόμος, ρύθμιση ή καμιά επίσημη διαδικασία δεν θα υπερτερεί τις λεγόμενες διατάξεις.
Επίσης περιλαμβάνεται στο άρθρο 28 του Ελληνικού Συντάγματος του 1975 που ισχύει και σήμερα η παρακάτω διάταξη:
«Κάθε συμφωνία που έχει διεθνή χαρακτήρα, γίνεται ο εσωτερικός νόμος του κράτους μετά την έγκρισή του από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και κανένας νόμος δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ πλέον αντί αυτού.»
Η Γενική Κατάσταση
Στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λοζάνης και των νομικών ρυθμίσεων ο αριθμός των δημοτικών σχολείων των μειονοτήτων που έκαναν εκπαίδευση σε 2 γλώσσες, στα Ελληνικά και στα Τουρκικά είναι 231 από το 2002. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των φοιτητών της μειονότητας οι οποίοι πηγαίνουν σε συγκεκριμένα σχολεία ξεπερνά τους 8000.
Κάθε χρόνο περίπου 1000 φοιτητές αποφοιτούν από τα μειονοτικά εξαετή δημοτικά σχολεία. Ένα μέρος τους που ξεπερνά λίγο τα 200 πηγαίνουν στα γυμνάσια και στα λύκεια της μειονότητας. Οι υπόλοιποι λόγω της ανεπαρκείας του αριθμού των σχολείων και του επιπέδου εκπαίδευσης εξαναγκάζονται να καταγραφούν σε άλλα σχολεία που εκπαιδεύουν σε μια μόνο γλώσσα, στα Ελληνικά.
Τα σχολεία των μειονοτήτων έχουν μεγάλα προβλήματα όσον αφορά τα βιβλία, τους δασκάλους, τα κτήρια και τα υλικά. Πολλοί νόμοι και κανονισμοί που έχουν τεθεί σε ισχύ μετά από 1964 για την εκπαίδευση των μειονοτήτων έχουν εναντιωθεί σε διατάξεις των διεθνών συνθηκών και συμβάσεων και σε κάποιους βασικούς νόμους των Ελλήνων, σε πρωτοβουλίες των Βασιλέων παλιάς ημερομηνίας και στις συνθήκες της προεδρίας της Δημοκρατίας. Αν και μετά την ανατροπή της Χούντας έχει καθιερωθεί ένας καθεστώς που βασίζεται σε δημοκρατικές αρχές, δεν έγινε δυνατόν να διορθωθούν οι αρνήσεις σχετικά με την εκπαίδευση των μειονοτήτων. Επιπλέον κάποιες από τις αντιθέσεις και τις δυσλειτουργίες έχουν περιληφθεί και σε αποφάσεις και τις πράξεις των κυβερνήσεων που πήραν την εξουσία μετά από τη Χούντα και κάποιοι νόμοι και κανονισμοί που έχουν ρυθμιστεί μέσα στο χρόνο, έχουν προκαλέσει μεγάλη ζημιά στη αυτόνομη δομή της μειονοτικής εκπαίδευσης. Η ασάφεια και δυσλειτουργίες συνεχίζουν σε πολλά θέματα και η εκπαίδευση των μειονοτήτων παρουσιάζει μια πολυσύνθετη εικόνα.
Η Υπόθεση των Σχολικών Βιβλίων
Τα δημοτικά σχολεία των μειονοτήτων έχουν στερηθεί για ένα μεγάλο διάστημα από τα σύγχρονα σχολικά βιβλία που χρησιμοποιούνται για τη βασική εκπαίδευση. Η αναφερόμενη κατάσταση έχει προκαλέσει να μειώνεται η ποιότητα της μειονοτικής εκπαίδευσης μέρα με τη μέρα. Τώρα τελευταία οι εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν επηρεάσει και το συγκεκριμένο τομέα και τα καινούρια Τούρκικα βιβλία δημοτικών σχολείων που έχουν δεχθεί ως αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των αρχών των 2 χωρών έχουν διανεμηθεί σε σχολεία της περιοχής το 2000.
Τώρα πρέπει να υποστηριχτούν οι δάσκαλοι της μειονότητας για να ακολουθήσουν τα προγράμματα συμπληρωματικής επαγγελματικής εκπαίδευσης για να κάνουν αποδοτικά μαθήματα μέσω των βιβλίων αυτών.
Σήμερα και τα γυμνάσια και τα λύκεια της μειονότητας αντιμετωπίζονται με το προβλήματα ανεπαρκών και ξεπερασμένων σχολικών βιβλίων. Οι διαπραγματεύσεις για την έγκριση και τη δημοσίευση των καινούριων σχολικών βιβλίων δεν έχουν διεκπεραιωθεί ακόμη. Ελπίζουμε ότι τα σχολικά βιβλία που θα χρησιμοποιηθούν σε γυμνάσια και σε λύκεια όπως τα δημοτικά σχολεία θα ετοιμαστούν κατόπιν της συμφωνίας μεταξύ των σχετικών αρχών των 2 χωρών και μετά την έκδοσή τους, να τα εκμεταλλευτούν σύντομα τα γυμνάσια και τα λύκεια της μειονότητας της Κομοτηνής και της Ξάνθης.
Το Πρόβλημα Δασκάλων
Το άρθρο 40 της Συνθήκης της Λοζάνης δίνει στη μειονότητα το δικαίωμα να ιδρύσει τα δικά της σχολεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να τα διοικήσει και να τα ελέγξει. Είναι φυσικό ότι οι δάσκαλοι που θα ασκήσουν την Ελληνική διδακτέα ύλη στα σχολεία της μειονότητας να διορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ενώ οι δάσκαλοι που θα ασκήσουν την Τουρκική διδακτέα ύλη πρέπει να επιλεγούν από την ίδια τη μειονότητα, μ’ άλλα λόγια, παράλληλα με την επιλογή και την έγκριση των σχολικών επιτροπών και των γονέων των φοιτητώ. Όμως οι νόμοι και οι κανονισμοί που ισχύουν σ’ αυτό το τομέα, περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό το δικαίωμα της μειονότητας όσον αφορά την επιλογή και διορισμό των δασκάλων.
Οι αιτήσεις των δασκάλων της μειονότητας για να διοριστούν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των επιτροπών δεν γίνουν αποδεκτές. Η μειονότητα προσπαθεί να τηρεί την ελπίδα να βρεθεί μια δίκαια και σταθερή λύση σ’ αυτό το πρόβλημα μέσα στο νομικό σύστημα της Ελλάδας.
Η Ανατροφή των εκπαιδευτών
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά τους εκπαιδευτές της μειονότητας είναι η επιβολή της Χούντας το 1968 στη μειονότητα τον φορέα που ονομάζεται Ειδική Ακαδημία Παιδαγωγίας της Θες/νίκης με σκοπό να εξολοθρεύσει το εκπαιδευτικό σύστημα υπό την εγγύηση της Συνθήκης της Λοζάνης. Τα μέλη της μειονότητας που καταγράφονται στη λεγόμενη σχολή με επιλεκτικούς τρόπους εκπαιδεύονται με ένα ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και διορίζονται σε σχολεία της μειονότητας. Ο διορισμός του αναφερόμενου προσωπικού το οποίο μένει πολύ πίσω των σπανίων δασκάλων της μειονότητας οι οποίοι έχουν πάρει εκπαιδευτική διαμόρφωση στη Τουρκία και οι οποίοι έχουν γλωσσική γνώση, έχει πληγώσει την επικοινωνία και το αίσθημα εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και του κράτους, έχει επηρεάσει αρνητικά την επιτυχία της εκπαίδευσης στα σχολεία και επίσης έχει προκαλέσει την ένταση και τις ενοχλήσεις μέσα στη μειονοτική ομάδα κα έχει ζημιώσει την κοινωνική ειρήνη.
Με σκοπό να είναι ασυναγώνιστοι στο εκπαιδευτικό σύστημα οι απόφοιτοι της Ειδικής Ακαδημίας Παιδαγωγίας της Θες/νίκης που διορίζονται σε σχολεία μειονότητας εδώ και 30 χρόνια και παραπάνω και των οποίων ο αριθμός ανέρχεται σήμερα σε μερικές εκατοντάδες δεν έχει διοριστεί ένα μέρος των δασκάλων που είναι μέλη της μειονότητας οι οποίοι αποφοιτώντας στην Τουρκία γύρισαν στην Ελλάδα μετά από το ξεκίνημα της λειτουργίας του συγκεκριμένου φορέα και μερικοί έχουν διωχθεί με παράλογα σκεπτικά.
Τέλος αν και δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι και δεν επωφελούνται τα υπάρχοντα προγράμματα κοινωνικής ασφάλειας έχουν εφαρμοστεί οροφή υπηρεσίας «60 ετών» σε δασκάλους που έχουν Τουρκική διαμόρφωση κι έτσι έχει απομονωθεί η αναφερόμενη επαγγελματική ομάδα.
Οι υποψήφιοι δάσκαλοι που γίνονταν αποδεκτοί για να εκπαιδευτούν στην Ειδική Ακαδημία Παιδαγωγίας της Θες/νίκης επιλέγονταν μέχρι σε εγγύς παρελθόν από απόφοιτους 2 ιεροσπουδαστηρίων που κάνουν αυθεντικά θρησκευτική εκπαίδευση. Τα μέλη της μειονότητας που εκπαιδεύονται στα ιεροσπουδαστήρια τα οποία δεν έχουν καμιά παραλληλότητα με τα γυμνάσια του Ελληνικού εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος όταν διορίζονται στα δημοτικά σχολεία της μειονότητας η εκπαίδευση, η γνώση και οι τεχνικές τους είναι περιορισμένες με τη διαμόρφωσή τους και είναι ανεπαρκείς σε μεγάλο βαθμό.
Εάν είναι κάτι επιθυμητό να βρεθούν αποδεκτές και περιεκτικές λύσεις στα προβλήματα της μειονοτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα η οποία είναι μέλος της ΕΕ το 21ο αιώνα, η πολιτική εξουσία πρέπει να αποδεχτεί μια ριζική αλλαγή νοοτροπίας όσον αφορά την Ειδική Ακαδημία Παιδαγωγίας της Θες/νίκης.
Όταν καθορίζεται ο μηχανισμός ανατροφής δασκάλων που να μπορέσει να αντικαταστήσει την Ειδική Ακαδημία Παιδαγωγίας της Θες/νίκης στη Τουρκική διδακτέα ύλη της εκπαίδευσης της μειονότητας αναμένεται η Κυβέρνηση να λάβει υπόψη τις αρνητικές εμπειρίες και να ανταποκριθεί στις απόψεις και τις προσδοκίες της μειονότητας. Επίσης ελπίζεται να είναι σε συνεργασία και σε διάλογο με την Τουρκία είτε σε σχεδιασμό είτε σε εφαρμογή.
Υποψήφιοι Δάσκαλοι που Σπουδάζουν στο Εξωτερικό
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 τα μέλη της μειονότητας τα οποία έχουν αποφοιτήσει από το εξωτερικό (Τουρκία) έχει εμποδιστεί να διοριστούν στα σχολεία της μειονότητας. Συνεπώς χάθηκαν πολλά καλλιεργημένα άξια άτομα και τα τοπικά εκπαιδευτικά στελέχη που είχαν διαμόρφωση της Τουρκίας, έχουν γεράσει με το πέρασμα του χρόνου. Παρατηρείται όμως μια χαλάρωση περιορισμένη με τα γυμνάσια και τα λύκεια της μειονότητας κι έτσι έχουν εγκριθεί οι διορισμοί 11 νέων δασκάλων με διαμόρφωση της Τουρκίας μέσα σε 3 χρόνια. Από την άλλη δεν παρουσιάζεται καμία ευελιξία για τα 231 δημοτικά σχολεία της μειονότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τον χρόνο ανατροφής σύγχρονων δασκάλων νέας γενιάς οι οποίοι έχουν τα απαραίτητα χαρακτηριστικά είναι ανάγκη να γίνουν καλυτερέψεις και σε συγκεκριμένο τομέα, κυρίως στην επιτάχυνση της διαδικασίας ΔΙΚΑΤΣΑ και στις διευκολύνσεις των διορισμών μέσω των σχολικών επιτροπών.
Οι Σχολικές Επιτροπές
Οι εκλογές των σχολικών επιτροπών της μειονότητας θεωρείται σαν ένα ενθαρρυντικό βήμα, προσαρμοσμένο με τις δίκαιες προσδοκίες της μειονότητας. Το να αφεθεί να πραγματοποιούνται οι εκλογές των σχολικών επιτροπών της μειονότητας με δημοκρατικούς τρόπους θα βελτιώσει αναμφίβολα το διάλογο και τη συνεργασία ανάμεσα στον πολίτη και στο κράτος.
Το πρόβλημα Ωραρίων Μαθημάτων
Η Ελληνική και η Τουρκική διδακτέα ύλη που εφαρμόζεται στα σχολεία της μειονότητας έχει τοποθετηθεί σε μια ευαίσθητη ισορροπία η οποία έχει καθοριστεί με τις συνθήκες που έχουν υπογραφεί μεταξύ των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Μέσα σ’ αυτή την ισορροπία ο αριθμός των μαθημάτων που πρέπει να γίνονται στα Τουρκικά έχουν μειωθεί με τον χρόνο και οι ώρες μερικών μαθημάτων έχουν συμπυκνωθεί. Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα μαθημάτων έχει καθοριστεί με την απόφαση του Υπουργείου παιδείας και Θρησκευμάτων της 162/04.06/1958 και μετά έχει ανανεωθεί με την απόφαση του ίδιου στις 15/02/1975.
Με την απόφαση αρ. Ζ/2/15/9/9.1.1985(εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τεύχος 20: Τόμος 2/17/1/1985) του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων προβλέπεται το μάθημα πραγματογνωσίας που γινόταν στα Τουρκικά να γίνεται στα Ελληνικά από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης. Η τροποποίηση ενός τέτοιου σημαντικού μαθήματος για τα παιδιά της μειονότητας, δηλαδή να γίνεται μόνο στην επίσημη γλώσσα με μια μονομερής απόφαση έχει προκαλέσει αντιδράσεις στη μειονότητα, όμως οι αμφισβητήσεις και οι αντιδράσεις για την εφαρμογή αυτή δυστυχώς δεν έχει ληφθεί υπόψη από τις υπηρεσίες απόφασης. Ο εξαναγκασμός των φοιτητών να μαθαίνουν τις βασικές πραγματογνωσίες σε επίσημη γλώσσα δίχως να τις μαθαίνουν στη δική τους γλώσσα επηρεάζει αρνητικά μακροπροθέσμως την επιτυχία των φοιτητών.
Μια καινούρια και ανησυχητική εξέλιξη που αντιμετωπίζουμε τώρα τελευταία είναι ότι τα μαθήματα σωματικής αγωγής και Μουσικής τα οποία πρέπει να γίνονται στα Τουρκικά από τους δασκάλους της μειονότητας σύμφωνα με τις συμφωνίες, ή δεν γίνονται καθόλου σε κάποια σχολεία ή γίνονται στα Ελληνικά. Πρέπει να αποφευχθεί τέτοιες εφαρμογές οι οποίες είναι αντίθετες με τις συμφωνίες που αποτελούν το εκπαιδευτικό σύστημα της μειονότητας.
Οι Προσπάθειες για την Ενίσχυση της Εκπαιδευτικής Ποιότητας των Σχολείων της Μειονότητας με την Υποστήριξη της EE
Ανάμεσα στα χρόνια 1997-2000 με τη συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με κάποια πανεπιστήμια, έχει υλοποιηθεί ένα έργο με την υποστήριξη της ΕΕ με σκοπό να ενισχυθούν οι εκπαιδευτικές προδιαγραφές της μειονότητας. Επίσης έχει ανακοινωθεί ότι ένα ανάλογο έργο θα υλοποιηθεί ανάμεσα στα χρόνια 2002-2004. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών άρχισαν διάλογους με τους συλλόγους και τους φορείς της μειονότητας για το αναφερόμενο έργο. Φαίνεται ότι το έργο σκοπεύει κυρίως να βελτιώσει την εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας στα σχολεία της μειονότητας και συνδεδεμένο μ’ αυτό προβλέπεται η ανύψωσή τους σε εθνικές εκπαιδευτικές προδιαγραφές με την ενίσχυση άλλων μαθημάτων που γίνονται στα Ελληνικά και των δασκάλων. Στο πλαίσιο του έργου αυτού εξαρτημένα με τις απαιτήσεις κάποιων φορέων της μειονότητας λέγεται ότι μπορεί να διοργανωθούν ενισχυτικά μαθήματα Τουρκικής γλώσσας για τους δασκάλους της μειονότητας. Είναι αναμφίβολο ότι τα παιδιά της μειονότητας πρέπει να μάθουν την επίσημη γλώσσα, την Ελληνική για να μπορέσουν να προσαρμοστούν σε αρκετό βαθμό στη κοινωνία και να γίνουν πολίτες παραγωγικοί και σεβαστοί σε νόμους. Ουσιαστικά είναι δεδομένο ότι κάποιοι επιχειρηματίες της μειονότητας που έχουν συνειδητοποιήσει την έλλειψη σ’ αυτό τον τομέα, ιδρύοντας ειδικά φροντιστήρια κάνουν μαθήματα Ελληνικών με το αζημίωτο.
Όταν ετοιμάζονται περιεκτικά έργα τα οποία είναι πιθανών να επηρεάσουν τη διδακτέα ύλη της μειονότητας πρέπει να είναι προσαρμοσμένα σε βασικές αρχές και σε ευαίσθητες ισορροπίες του εκπαιδευτικού συστήματος, πρέπει να είναι διαφανή κι επίσης να προσεχθεί την παράλληλη ανύψωση του επιπέδου Ελληνικής και της Τουρκικής εκπαίδευσης. Η μειονότητα είναι έτοιμη να ενισχύσει τέτοιες προσπάθειες.
Οι Παιδικοί Σταθμοί και τα Νηπιαγωγεία
Στην εποχή που ζούμε η έλλειψη των παιδικών σταθμών τα οποία είναι η βάση της εκπαίδευσης γίνεται όλο και πιο αισθητή. Η ανατροφή των παιδιών από πολύ μικρή ηλικία υπό τον έλεγχο καλλιεργημένων και ικανών δασκάλων είναι μια ανάγκη που δεν μπορεί να παραμεληθεί.
Πρέπει να μην αμφισβητήσει κανείς ότι όπως τα άλλα κοινωνικά τμήματα της Ελλάδας έτσι και η Τούρκικη μειονότητα της Δυτικής Θράκης έχει την ίδια επιθυμία και την αποφασιστικότητα να εξασφαλίζει σε νέες γενιές τις δυνατότητες που να υιοθετήσουν τις σύγχρονες άξιες και τις ανώτατες εκπαιδευτικές και επιστημονικές προδιαγραφές της Ευρώπης του 21ου αιώνα. Συνδεδεμένα η ίδρυση των παιδικών σταθμών και των νηπιαγωγείων και σε περιοχές όπου κατοικεί περισσότερο η Τουρκική μειονότητα εφόσον συμφωνεί με τα ισχύοντα βασικά κριτήρια και με βασικές αρχές, είναι ένας στόχος που επιθυμείται να πραγματοποιηθεί. Με άλλα λόγια μπορεί να είναι δυνατόν και ωφέλιμο τέτοια εκπαιδευτικά ιδρύματα να γίνουν ένα κομμάτι της κοινωνικής και της πολιτισμικής ζωής της μειονότητας και να διευρυνθεί το εκπαιδευτικό σύστημα της μειονότητας περιλαμβάνοντας κι αυτά τα ιδρύματα.
Η μέθοδος και το πλαίσιο που θα ακολουθηθεί σε συγκεκριμένη υπόθεση πρέπει να καθοριστούν σύμφωνα με τις απόψεις και τις απαιτήσεις της μειονότητας και η άσκηση πρέπει να αρχίσει βαθμιαία αφού ολοκληρωθούν οι απαραίτητες προετοιμασίες συμπεριλαμβανόμενες από ένα σχέδιο και ένα ημερολόγιο.
Εξάλλου η εκπαίδευση και οι υπηρεσίες σε παιδικούς σταθμούς και σε νηπιαγωγεία πρέπει να ασκούνται σε 2 γλώσσες, στα Ελληνικά και στα Τουρκικά προσαρμοσμένα με τη θέση της μειονότητας και είναι σημαντικό να βασιστεί στο νομικό πλαίσιο της εφαρμογής σε μια συμφωνία ανάμεσα στη Τουρκία και στην Ελλάδα όπως τη Συνθήκη της Λοζάνης κι άλλες συμφωνίες και πρωτόκολλα σχετικά με το θέμα.
Σήμερα δεν υπάρχουν αρκετοί δάσκαλοι παιδικών σταθμών και νηπιαγωγών μεταξύ των μελών της μειονότητας. Συνεπώς θα είναι μια πραγματική προσέγγιση να συνδεθεί η ανάλογη εφαρμογή με ένα έργο που θα επιτρέψει την ανατροφή των δασκάλων σε ικανοποιητικό αριθμό και η λειτουργία σε συνεργασία με τις τοπικές αυτοδιοικήσεις των περιοχών όπου βρίσκονται ειδικευμένοι δάσκαλοι.
Οι Προτάσεις
α) Πρέπει να ξεκινήσει ένας διάλογος μεταξύ των Υπουργείων Εξωτερικών της Τουρκίας και της Ελλάδας και των υπουργείων αρμόδιων για την παιδεία και τα θρησκευτικά των 2 χωρών με σκοπό την καλυτέρευση των συνθηκών και της ποιότητας της εκπαίδευσης της μειονότητας.
β) Πρέπει να ξεκινήσει μια μελέτη με σκοπό να καθοριστούν οι άνεργοι δάσκαλοι μέλη της μειονότητας των οποίων η ημερομηνία γεννήσεως και η διπλωματική κατάσταση είναι κατάλληλες και να διοριστούν στα σχολεία της περιοχής.
γ) Ο αριθμός των δασκάλων Τουρκικής υπηκοότητας που θα διοριστούν στην Ελλάδα πρέπει να αυξηθούν πάλι σε 36 όπως προβλέπεται στη συμφωνία του 1952 πρέπει να εξασφαλιστούν δυνατότητες για τον ισορροπημένο διορισμό των αναφερόμενων δασκάλων σε σχολεία της περιοχής.
δ) Πρέπει να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα με σκοπό να διευρυνθεί η εννεαετής υποχρεωμένη πρωτοβάθμια εκπαίδευση ώστε να περιλάβει τα δημοτικά σχολεία της μειονότητας.
ε) Πρέπει να ενισχυθούν οι φυσικές υποδομές, τα εργαλεία και τα στελέχη των γυμνασίων και των λυκείων της Κομοτηνής και της Ξάνθης.
στ) Πρέπει να υποστηριχθεί με δυνατότητες του κράτους η ίδρυση καινούριων 4ων λυκείων ενός λυκείου καλών τεχνών και ενός λυκείου θηλέων που θα κάνουν μαθήματα σε 2 γλώσσες και των οποίων η ιδιοκτησία και η διαχείριση θα ανήκει στη μειονότητα.
ζ) Πρέπει να ιδρυθεί μια φοιτητική εστία για τους φοιτητές του μειονοτικού γυμνασίου και του λυκείου της Ξάνθης.
Τα στοιχεία που επισημαίνονται στην παρούσα έκθεση όπου συνοψίζονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις και ανάγκες για να είναι δυνατόν η άσκηση της εκπαίδευσης της μειονότητας της Δυτικής Θράκης σύμφωνα με τις ανάγκες και τις συνθήκες της εποχής παρουσιάζει πρώτα απ’ όλα τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες της μειονότητας. Ο σκοπός ετοιμασίας της παρούσας έκθεσης είναι η ενίσχυση της μειονότητας με δημιουργική νοοτροπία σε εκτιμήσεις που γίνονται πάνω σε ένα θέμα όπως την εκπαίδευση που έχει ζωτική σημασία και την ενδιαφέρει άμεσα.
Πιστεύεται ειλικρινά ότι αυτές οι απόψεις θα βοηθήσουν την ακριβή διαπίστωση των λανθασμένων εφαρμογών του παρελθόντος και τη διόρθωσή τους, καθώς και να αφανιστούν οι δυσκολίες και οι εντάσεις που απορρέουν από τα προβλήματα εφαρμογής και την ανατροφή νέων υγιεινών γενιών με αυτοπεποίθηση.
Ο Πρόεδρος της Ένωσης
Τούρκων Δασκάλων της Δυτικής Θράκης
Τζαχίτ ΑΛΙ ΟΣΜΑΝ
Ο Πρόεδρος της Συλλόγου
Σπουδασμένων της Μειονότητας της Δυτικής Θράκης
Μεχμέτ ΒΑΓΔΑΤΛΙ
